Ενόψει της καλοκαιρινής περιόδου και της πιθανής αύξησης του πληθυσμού των κουνουπιών, παραθέτονται ακολούθως οδηγίες του Τμήματος Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.

Συχνές ερωτήσεις και απαντήσεις για το κοινό

Τι είναι η ελονοσία;

Η ελονοσία (malaria) είναι μία σοβαρή νόσος που οφείλεται στο πλασμώδιο, ένα μικροοργανισμό (παράσιτο) που προσβάλει τα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα.

Πως μεταδίδεται η ελονοσία;

• Με τσίμπημα από θηλυκό μολυσμένο κουνούπι που ανήκει στο γένος Ανωφελές. Μόνο κουνούπια του γένους αυτού μπορούν να μεταδώσουν την ελονοσία και πρέπει προηγουμένως να έχουν τσιμπήσει άτομο που είναι μολυσμένο με το παράσιτο που προκαλεί ελονοσία.
• Με μετάγγιση αίματος, μεταμόσχευση οργάνων και χρήση μολυσμένων βελονών ή συριγγών. Σπανιότερα η μετάδοση μπορεί να γίνει από τη μητέρα στο έμβρυο.
• Το παράσιτο δεν μεταδίδεται άμεσα από άτομο σε άτομο μέσω της συνήθους κοινωνικής (π.χ. άγγιγμα

Πόσο σύντομα εμφανίζονται τα συμπτώματα;

Στις περισσότερες περιπτώσεις και ανάλογα με το είδος του πλασμωδίου τα συμπτώματα εμφανίζονται 1 έως 4 εβδομάδες μετά το τσίμπημα του μολυσμένου κουνουπιού, όμως μπορεί να εμφανιστούν έως και 1 χρόνο μετά τη μόλυνση. Η λοίμωξη αν δεν θεραπευτεί ριζικά, μπορεί να υποτροπιάσει, με αποτέλεσμα ο ασθενής να νοσήσει ξανά μέσα σε διάστημα μηνών από το πρώτο επεισόδιο έως και 5 ετών, εν΄ψ σε εξαιρετικές περιπτώσεις μέχρι και 8 έτη μετά.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ελονοσίας;

Η κλινική εικόνα της νόσου ποικίλλει ασυμπτωματική έως και σοβαρή νόσηση ή και θάνατο.

Τα κύρια κα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της ελονοσίας είναι: υψηλός πυρετός με ρίγος, εφίδρωση, κεφαλγία, μυαλγία κα ιγενική αδιαθεσία, συμπτώματα γριπώδους συνδρομής. Ο πυρετός μπορεί να εμφανίζεται κάθε δεύτερη ή κάθε Τρίτη ημέρα, χωρίς όμως αυτό να εμφανίζεται συχνά.

Άλλα συμπτώματα που μπορούν να εμφανιστούν είναι: ναυτία, έμετος, διάρροια, κοιλιακός πόνος. Επιπλέον σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εκδηλωθεί αναιμία και ίκτερος.

Αν δεν δοθεί η κατάλληλη θεραπεία και σε σοβαρές μορφές της νόσου μπορεί να παρουσιαστούν νευρολογικά συμπτώματα, νεφρική ή αναπνευστική ανεπάρκεια.

Ποια είναι η θεραπεία της ελονοσίας;

Η ελονοσία είναι ιάσιμη νόσος και θεραπεύεται αποτελεσματικά εάν διαγνωσθεί εγκαίρως και ο ασθενής λάβει κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Η θεραπεία συνιστάται να ξεκινάει έγκαιρα στα πρώτα στάδια της νόσου, πριν αυτή εξελιχθεί σε σοβαρή μορφή. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι απαραίτητες τόσο στη βελτίωση της πρόγνωσης του ασθενούς, όσο και στη διακοπή της αλυσίδας της ελονοσίας.

Αν μολυνθώ από ελονοσία θα παραμείνω μολυσμένος για όλη μου τη ζωή;

Όχι. Εάν χρησιμοποιηθεί η κατάλληλη θεραπεία ο ασθενής μπορεί να γίνει καλά και να εξολοθρευτούν όλα τα παράσιτα. Η ασθένεια μπορεί να επιδεινωθεί ή ν εμφανίσει υποτροπές εάν δεν γίνει η σωστή θεραπεία.

Αν νοσήσω από ελονοσία θεωρείτε ότι προστατεύομαι από αντισώματα για την υπόλοιπη ζωή μου;

Τα άτομα τα οποία εκτίθενται συχνά στο πλασμώδιο της ελονοσίας στις ενδημικές χώρες σταδιακά αναπτύσσουν μερική ανοσία, δηλαδή δεν νοσούν με βαριά συμπτώματα.

Υπάρχει εμβόλιο κατά της ελονοσίας;

Αυτή τη στιγμή δεν κυκλοφορεί εμβόλιο κατά της ελονοσίας.

Μπορώ να αρρωστήσω από ελονοσία στην Ελλάδα;

Στην Ελλάδα από το 2009 έως το 2013 καταγράφηκαν κάθε έτος περιστατικά ελονοσίας χωρίς ιστορικό μετακίνησης σε ενδημική χώρα, δηλαδή περιστατικά με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, σε διάφορες περιοχές. Το ΚΕΕΛΠΝΟ συμβουλεύει ότι θα πρέπει:

1) να εφαρμόζεται συστηματική καταπολέμηση των κουνουπιών σε επίπεδο κοινότητας, ειδικά σε περιοχές που εμφανίστηκαν τα εγχώρια κρούσματα ελονοσίας,

2)Όλοι να τηρούν αυστηρά τα μέτρα ατομικής προστασίας από τα τσιμπήματα κουνουπιών.

Πως μπορώ να αποφύγω τα τσιμπήματα των κουνουπιών;

• Με κατάλληλα ενδύματα που καλύπτουν όσο περισσότερο γίνεται το σώμα (μακριά μανίκια και παντελόνια, ανοιχτόχρωμα και φαρδιά ρούχα).
• Με εντομοαπωθητικά στο ακάλυπτο δέρμα και πάνω από τα ρούχα.

• Τα εντομοαπωθητικά δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή με το στόμα, τα μάτια και το βλεννογόνο της μύτης και δεν τα χρησιμοποιούμε επάνω σε ερεθισμένοδέρμα, αμυχές και τραύματα.
• Δεν αφήνουμε τα παιδιά να χρησιμοποιούν μόνα τους εντομοαπωθητικά, ούτε βάζουμε εντομοαπωθητικά στα χέρια τους (τα απλώνουμε εμείς στα χέρια τους).
• Δεν χρειάζεται εντομοαπωθητικό κάτω από τα ρούχα.
• Τα εντομοαπωθητικά χρησιμοποιούνται κυρίως έξω από το σπίτι. Όταν επιστρέφουμε συστήνεται το πλύσιμο του δέρματος με σαπούνι και νερό.
• Τα εντομοαπωθητικά πρέπει να επαλείφονται μετά τα αντιηλιακά.
• Οι έγκυες και θηλάζουσες μητέρες θα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους.
• Συχνά λουτρά καθαριότητας για την απομάκρυνση του ιδρώτα

Πως μπορούμε να αποφύγουμε τα κουνούπια στο σπίτι;

• Αντικουνουπικά πλέγματα.
• Χρήση κουνουπιέρας κατά τη διάρκεια του ύπνου.
• Χρήση εντομοκτόνων στον αέρα. Κυκλοφορούν σε μορφή ταμπλέτας, αερολύματος, εξατμιζόμενου διαλύματος κ.τ.λ.
• Χρήση ανεμιστήρων ή κλιματιστικών. Ο δροσερός αέρας μειώνει τη δραστηριότητα των κουνουπιών, αλλά δεν τα σκοτώνει. Η χρήση ανεμιστήρων (ιδίως οροφής) δυσχεραίνει την προσέγγιση των εντόμων.
• Χρήση λαμπτήρων κίτρινου χρώματος για τον φωτισμό εξωτερικών χώρων (προσελκύουν λιγότερα κουνούπια).
• Απομάκρυνση του στάσιμου νερού από λεκάνες, βάζα, γλάστρες, παλιά λάστιχα, υδρορροές, ώστε να μην έχουν πρόσβαση τα κουνούπια σε λιμνάζοντα νερά, που αποτελούν σημεία εναπόθεσης των αυγών τους.
• Πότισμα κατά προτίμηση κατά τις πρωινές ώρες.